Ákvað að blogga af deildinni svona einu sinni. Í dag er miðvikudagur og þá er fastur liður að skipta á rúminu sínu … aðrir fastir liðir eru matartímar, tímar í Listasmiðju (þar sem m.a. er hægt að komast á netið), kyrrðarstund með prestinum – miðvikudagsliður – (sem ég sleppti í dag en mæli annars með) og svo smotterí eins og blóðþrýstingsmælingar og svoleiðis. Þessar upplýsingar eru fyrir þá sem langar að vita hvað við ríslum okkur við hér á geðdeildinni 😉 Til að peppa upp daginn fer ég svo ótal oft út að reykja og uni mér annars við að hlusta á tónlist og prjóna. Undanfarna daga hef ég getað skroppið í stutta labbitúra eftir hádegi, aðallega til að verða ekki “kramaraumingi til sálar og líkama”, eins og amma sagði … hugsanlega hefur hún haft rétt fyrir sér og mér finnst nóg að vera kramaraumingi til sálar.

Góðar fréttir eru þær að nú hef ég sofið hátt í 9 tíma þrjár nætur í röð. Það er kraftaverk! Þótt annað lyfið, sem átti að hjálpa mér að sofa út nóttina (í stað þess að vakna upp eftir svona fjóra tíma og geta ekki sofnað aftur) væri alveg hreinsað út í gærkvöldi svaf ég nánast eins og ungabarn. Satt best að segja held ég að þetta lyf hafi hvort sem er aldrei virkað neitt en gæti trúað að hitt lyfið virkaði.

Brjálæðislegu örvæntingarköstin hafa líka látið undan síga og sjálfsvígshugsanir dofna æ meir. Þegar ég fer út bíð ég orðið eftir græna karlinum – þangað til núna hefur mér verið nákvæmlega sama hvort keyrði á mig bíll eða ekki.

Svoleiðis að stórbættur svefn og rórri líðan hlýtur að teljast mikill plús. Mínusar eru að blóðþrýstingurinn er stundum ansi lágur og þunglyndið getur enn orðið slæmt seinnipartinn og á kvöldin – enginn helvítisdagur hefur samt komið síðan í síðustu viku og gærkvöldið var nokkuð gott.

Ég hef ákveðið að halda fast við kjörorðin mín sem standa einmitt (á grísku) á þessu bloggi: “Ég vænti einskis, ég óttast ekkert, ég er frjáls”, að undanskilinni síðustu setningunni. Þetta eru fín kjörorð og gefa í rauninni æðruleysisbæninni og “einn-dagur-í-einu”-frasanum lítið eftir. Það er sem sagt best að hanga í núinu, gleðjast yfir góðu núi en hugsa lítið um framtíðina, hvorki jákvætt né neikvætt.

—

Þetta var útsending dagsins af 32 A 🙂

eru í rauninni engar. En úr því ég er heima og búin að opna bloggið finnst mér rétt að skrifa einhvern stubb um geðveikina. Nú er ég búin að vera í rúman mánuð á 32 A og sé / finnst ekki betur en ég sé í nákvæmlega sama farinu og þegar ég fór þangað inn – eftir að hafa verið veik hér heima í rúmar 3 vikur. Svoleiðis að þessi djúpa geðlægð er ekkert farin að grynnka. Og lyfið sem ég er að prófa hefur ekki sýnt neina verkun enn. Skammturinn var hækkaður í fyrradag, þess vegna mátti ég ekki fara heim fyrr en í fyrsta lagi í gærkvöldi því það þurfti að tvítékka blóðþrýsting daglega fyrst á eftir. Af því mér hættir til að sofa mjög illa, sérstaklega hér heima, ákvað ég heldur að skreppa í sunnudagsheimsókn heim til mín – og auk þess var ég hundveik seinnipartinn í gær og í gærkvöldi og hefði hvort sem er ekki höndlað að fara út af deildinni þá. Lyfið þolist vel, að vísu er blóðþrýstingurinn ansi lágur en ég hef alltaf haft lágan blóðþrýsting hvort sem er og get ekki sagt að ég finni neitt sérstaklega fyrir neinum einkennum þess vegna.

Það er gott að vera heima núna – meira að segja kötturinn tók mér strax opnum örmum / loppum, sem er óvenjulegt. Okkur kettinum hefur í sameiningu tekist að ræsa unglinginn, sem var þægilega skemmtilegt umstang og tók langan tíma … unglingurinn fer svo í vinnuna en frumburðurinn kemur heim seinnipartinn, í sunnudagssteikina, og ég fer með honum til baka, vonandi heldur snemma kvölds. Það er ótrúlega gott að sitja við eigin tölvu í friði, í eigin stofu, með fólkið mitt í eigin tölvum (já, þetta er doldið tölvusjúk familía) og hlusta á fr. Jósefínu reyna að fanga óvenju óþæga flugu í stofunni (já, þessar flugutuðrur vilja stundum ekki láta éta sig nema með eftirgangsmunum).

Skaginn ljómar af sól … og mikið sem var fallegt að aka inn í bæinn, sjá almennileg fjöllin í kring, sjá vítt til allra átta … ég er orðin svakalega leið á að horfa á Öskjuhlíðina og Perluna oft á dag, af opinberu reykingasvæði okkar geðsjúklinganna.

Ástandið á mér akkúrat í augnablikinu er með skásta móti; ég finn vel fyrir þunglyndinu en get samt ýtt því nóg til hliðar til að skynja annað. En af reynslu reikna ég með að verða uppvakningslegri eftir því sem á daginn líður.

Á deildinni er gott að vera, þannig séð. Geðdeild er náttúrlega ekki skemmtistaður heldur sjúkrastofnun og oft líður mörgum þar illa. En starfsfólkið er einstakt og fyrir mig er 32 A einmitt besti staðurinn núna; það er velkomið skjól og þar losnar maður líka við einfeldnislegar ráðleggingar og útlistanir á þunglyndi, sem ég heyri annars alltof oft frá fólki sem hefur nákvæmlega enga þekkingu á sjúkdómnum. (Ég var búin að nefna áður ráðið um svissnesku geitamjólkina, er það ekki?)

Dagarnir eru misjafnir, stundum næ ég ógeðveikum tímaglugga fyrst eftir að ég vakna á morgnana, stundum ekki. Sumir dagar eru þokkalegir, sumir í lélegu meðallagi og sumir dagar eru helvítisdagar, frá morgni til kvölds. Þá set ég sjálfa mig í gjörgæslu; loka á alla gesti og einbeiti mér að því að komast gegnum 72 klukkustunda langan daginn, klukkutíma fyrir klukkutíma eða jafnvel hálftíma fyrir hálftíma. Það er eina leiðin. Á svoleiðis helvítisdögum hefur það gerst að ég geti ekki einu sinni prjónað – þá hlusta ég á Kathleen Ferrier syngja aftur og aftur Agnus Dei og Qui sedes ad dexteram Patris (úr H-moll messu Bachs); eftir svona 20 skammta af þeim líður mér yfirleitt skár. Ýmsar Ave Maríur og jarðarfararmarsar Chopins og Beethovens koma sér líka vel. Á betri dögum hlusta á ég heldur nútímalegri músík af ýmsu tagi og á bestu dögum næ ég að hlusta á Marianne Faithfull syngja illkvittnislega hressandi lög úr Túskildingsóperunni. Svo sjóaður geðsjúklingur er auðvitað löngu búinn að koma sér upp sérstökum geðveikis-tónlistarpakka sem brúka má eftir þörfum. (Reyndar eru sólbaðslögin á sama spilara – síðan í sumar – en ég hleyp nú yfirleitt yfir þau, er ekki alveg í standi fyrir gleðilega söngva núna … reyndar á blúsinn stundum við.)

Ég hef aðeins borið það við að reyna að lesa, greip með mér ljóðabók þegar ég var heima um síðustu helgi, vitandi það að mörg þessara ljóða ætti ég að kunna utanað og því væri væntanlega hægt að lesa þau án þess að gleyma jafnóðum því sem ég les. Get ekki sagt að árangurinn sé neitt stórkostlegur og athyglisbrestur dauðans kemur enn í veg fyrir að ég geti lesið, þ.e.a.s. náð því sem ég les. Svo ég er enn háð því að prjóna, það er það helsta sem ég get iðjað, a.m.k. oftast.

Auðvitað er þessi færsla harmagrátur eins og síðustu færslur. En mér finnst gott að tjá mig á bloggi og heyrist / sýnist að einhverjir telji sig græða á að lesa þessar færslur. Mér er líka í mun að leiðrétta lýsingar sem ég “las” fyrir stuttu, þar sem geðdeildarvist var lýst eins og einhverju súrrealísku karnevali, gott ef var ekki bara banastuð á þeirri deildinni. Það er að því leyti undarlegra þar sem þetta var einmitt sama deildin og ég dvel á núna og hef oft áður dvalið. Kannski les ég einhvern tíma pistla um grín og pöbbastemningu á krabbameinsdeild – hver veit.  

Ég er heima í helgarleyfi, sem við skulum vona að gangi betur en síðasta tilraun, fyrir hálfum mánuði. Só far só gúdd.

Það er indælt að koma heim, sitja við sína tölvu í sinni stofu, þvo fötin sín í sinni þvottavél, hitta karlmennina sína (hefði kannski átt að raða þessu fyrst 😉 en kötturinn lítur hins vegar ekki við mér. Sennilega langrækin, hún fr. Jósefína, og fyrirgefur mér ekki að hafa yfirgefið sig fyrr en seint í kvöld … jafnvel ekki fyrr en á morgun. Hún vill ekki einu sinni koma með út að reykja (hef þó frétt að hún stundi það að fara yfir götuna og vera meðvirk með reykjandi kennurum og nemendum á gangstéttinni þar) því hún er önnum kafin við að taka frá minn part af hjónarúminu; álítur sjálfsagt að frátekt allan daginn og kvöldið þýði að ég sofi á teppinu í stofusófanum. Jósefína liggur því einbeitt og stanslaust ofan á sænginni minni, við koddann minn. Hm … (Og maðurinn nýbúinn að glopra því út úr sér í símtali að nýja hjásvæfan hans sé mýkri en ég …)

Hér á heimilinu eru ekki gerðar neinar sérstakar kröfur um að ég sé sósíal enda fjölskyldan oft að bauka hver við sitt. Enda eins gott því í morgun vitjaði þunglyndið mín strax í morgunsárið og ég held að ég sé nákvæmlega jafnveik núna og þegar ég lagðist inn fyrir rúmum þremur vikum. Því miður.

Lyfið sem ég er á ætti að vera farið að sýna einhverja virkni núna en svo virðist ekki vera. Því hefur verið gefið undir fótinn að hækka skammtinn í næstu viku ef enn hafa þá ekki fengist nein áhrif. Ég er orðin nokkuð verseruð í miseitruðum matartegundum (með þessu lyfi) og að hafa kannski enn lægri blóðþrýsting en venjulega. Annars hef ég ekki skoðun á lyfinu eða læknisaðgerðum: Fór inn með því hugarfari að nú stjórni ég engu sjálf heldur þiggi hjálp og vísdóm fólks sem er miklu hæfara til að stjórna fyrir mig.  Faktískt tek ég einungis einn dag í einu, reyndar oftast hálfan dag í einu, eftirmiddag og kvöld oft bara klukkustund í einu, og hugsa hvorki um fortíð né framtíð, væntingar eða kvíðvænlegar framtíðarhorfur; Er að verða nokkuð flink í þessari aðferð. Þetta er nauðvörn: Detti ég í að hugsa lengra fram í tímann en þennan eina dag hellist helv. vonleysið yfir og kvíðapúkinn fitnar á fjósbitanum. Það er vont. Þess vegna æfi ég mig vel í að hugsa bara um núið og hugsa helst sem minnst.

Enn hef ég lesblindu dauðans og les því fátt – skoða heldur myndir í bókum. Get ekki horft á sjónvarp, get ekki höndlað fjölmenni yfir ca. 2 manneskjur eftir kvöldmat, get suma daga prjónað en t.d. var ein slétt-ein brugðin of flókin aðgerð fyrir mig í morgun. Athyglisbrestur dauðans fylgir þessu ástandi … ég hef t.d. löngu gefist upp á að reyna að lesa matseðil dagsins því tveimur skrefum frá upplýsingatöflunni er ég búin að gleyma honum. Ég hef tvisvar lent í því að geta ekki skrifað tölvupóst, man ekki eftir að hæfileikinn til að skrifa hafi horfið áður svo þetta er sennilega heldur slæmt kast. Þegar allt er farið hlusta ég á tónlist og það reddar miklu.

Í svona ástandi er best og tryggast að vera inni á geðdeild og ég er mjög sátt og ánægð með deildina mína. Starfsfólkið er frábært og dagskráin sem boðið er upp á alveg nógu viðamikil fyrir mig, það er eiginlega fyrst núna í þessari viku sem ég get aðeins nýtt mér kyrrðarstundir og músíkþerapíu – fór alltaf að skæla of mikið í slíku prógrammi en höndlaði það nokkuð vel í vikunni sem nú er að ljúka.  Ég fæ lyf til að sofa út nóttina og losna við að vakna í ofsakvíðakasti eða ofsagrátkasti klukkan 3 eða 4 á nóttunni, sem er vitaskuld mikill léttir. Sjúklingarnir eru hið vænsta fólk en ég hef fyrir löngu sett mér þá stefnu að ræða ekki samsjúklinga á bloggi og held að það sé góð stefna.

Það eina sem ég get sett út á geðdeild er að reykingaaðstaða sjúklinga úti er til háborinnar skammar. Mér er skítsama um lög og reglur og reykingafasisma minnipokamanna: Reykingarnar eru kannski það eina sem maður á eftir og eina ástæðan til að koma sjúklingi aðeins út undir bert loft. Mér finnst það mætti taka tillit til þess. Það er ekki eins og við getum bara skroppið í huggulegt skjól fyrir utan næsta kaffihús eða droppað inn heima hjá okkur – mörg erum við of veik til að komast út af lóðinni. Og svæðið við gömlu Hringbrautina er bölvað rokrassgat, ekki hvað síst í augum manneskju sem býr á þeim lognsæla stað Skaganum 😉

Mitt vandamál þarna inni er nokkurs konar atvinnusjúkdómur. Eftir að hafa kennt hálflasin eða lasin eða hangið á kennslunni fram í rauðan dauðann oft undanfarin ár hef ég komið mér upp svo góðum grímum að stundum á starfsfólkið erfitt að sjá í gegnum þær. Allir kennarar vita að maður labbar alltaf hress og skapgóður og með frontinn í lagi inn í kennslustund, alveg sama hvernig manni líður – kennari sem vælir getur leitað sér að öðru starfi strax. Og svo hef ég haft atvinnu af því undanfarin 24 ár að tala og tala … marga klukkutíma á dag ef því er að skipta. Þess vegna kem ég ekki fyrir sem dæmigerður þunglyndissjúklingur; ég get talað, hlustað og brosað þótt mér líði eins og maran sé að þrykkja mér niður í dýpsta helvíti. Sem betur fer veit staffið af þessum atvinnusjúkdómi og það er tekið fullt mark á mér þegar ég segist vera mikið lasin þennan daginn, þótt ég hafi í sjálfu sér smælað framan í heiminn sem best ég gat allan daginn.  

Ég hef þurft að vera leiðinleg og afboða / afþakka heimsóknir talsvert. Það er ekki af því ég vilji ekki gjarna hitta gestina mína, suma þeirra vildi ég einmitt mjög gjarna hitta. En stundum er ég of veik til að treysta mér til þess að leika homo sapiens með bros á vör í einhverja stund. Ég vona að þeir sem ég hef sagt nei við skilji það. Og það er ágætt, ef einhver vill heimsækja mig, að hringja fyrst eða senda sms til að vita hvernig formið er þann daginn. Símanúmerið er 897 3659. Rétt að taka fram að ég höndla ekki löng símtöl og einstaka sinnum get ég ekki svarað í símann.

Planið núna? Ég hef engin plön. Eftir rúmlega sex vikna dvöl í helvíti hefur maður ekki plön, ekki heldur vonir og ekki heldur vonleysi. Seinnipartinn á morgun fer ég aftur á deildina mína og held áfram að æfa mig í einum degi í einu, hálfum degi í einu og klukkustund í einu. En ég er orðin ofboðslega þreytt og með þessu áframhaldi mun ég líta út eins og Auschwitz-fangi. Þótt ég sé ótrúlega dugleg að borða matinn á spítalanum (þótt mig langi aldrei í hann og finni aldrei fyrir svengd) þá tálga veikindin af mér grömmin jafnt og þétt.

Þessi færsla er harmagrátur. En því miður er ákaflega fátt gleðilegt við alvarlega geðlægð. Helsti tilgangur svona færslu er að tjá mig – það hef ég alltaf átt auðveldara með í riti en ræðu þegar heilinn er frosinn – og kannski gagnast það öðrum með svipaða sjúkdóma að vita að við erum mörg – og hugsanlega opnar hún augu einhvers sem rekst hér inn á bloggið og veit lítið um geðsjúkdóma.  

“Ég sem fæ ekki sofið…

Bleikum lit
bundin er dögun hver og dökkum kili

Draugsleg er skíman blind og bak við allt
blóðlausir skuggar flökta á gráu þili

Andlit sem hylst að hálfu í dimmum skugga
hattur sem drúpir, hönd sem hvergi leitar
handfangs – og vör sem einskis framar spyr

Og úti stendur einn við luktar dyr.

… ”

(Hannes Sigfússon – úr Dymbilvöku)

Það er auðvitað ekki Dymbilvaka núna og ég hef aldrei verið sérstakur aðdáandi ljóða Hannesar Sigfússonar (þótt hann hafi vissulega búið í næsta húsi um tíma, reyndar áður en ég flutti í Vallholtið) … og það er langt þar til bleika dögunin birtist en þessi fyrsti hluti passar ágætlega við líðanina núna og það er alltaf huggun að sjá eigin tilfinningar miklu betur orðaðar en ég gæti nokkru sinni sjálf.

Breytir fáu að vera heima – ég fór seinna að sofa en venjulega en hrökk upp tæplega hálf fjögur í nótt og illar hugsanir og niðurrif læddust að mér, æ áleitnari. Nú hef ég lesið moggann mannsins, án þess að muna staf úr honum, lesið blogg alveg villivekk (held mig frá þeim neikvæðu og illkvittnu), skrunað yfir nokkra netmiðla, án þess að muna í rauninni nokkuð af því sem þar var að finna og yfirleitt reyna sem mest ég má að beina huganum frá mér og þeim vondu þönkum sem vilja hellast yfir mig, væntanlega af efnafræðilegum hvötum en jafn óhugnalegir samt. Mér er flökurt og mér er ískalt en það er bara vegna þess að ég hef sofið alltof lítið. Vonandi tekst mér að kúra aðeins á eftir.

Það er nístandi einmanalegt að sitja ein frammi vakandi en sama iðja er líka einmanaleg á geðdeild þótt fleiri séu þar á fótum á nóttunni en hér. Kötturinn, sem ekkert vildi við mig tala í gærkvöldi, hefur tekið mig í sátt og gott ef hún sýnir ekki samúð núna, a.m.k. myndi Pollýanna taka blíðlegt malið fyrir slíkt, sem og huggandi murrið sem minnir á nöfnu hennar Marlene. Þessi köttur var orðinn reyklaus á viku en hefur nú aftur tekið upp hina illu reykingameðvirkni og kemur út á stétt með sínum geðveika reykjandi eiganda. Hún venur sig fljótlega aftur af þessum ósið.

Það var gott að koma heim og hitta fólkið sitt. Og takast að sofna í eigin rúmi. En ég er jafn andskoti veik og hjari áfram í þessu helvíti á jörð. Guði sé lof að ég verð aftur læst inni fljótlega, helst fyrir næstu nótt. Stundum er betra að vera læstur inni.

Ég er komin inn á geðdeild og verður því vart bloggs að vænta næstu þrjár vikurnar – tölvuaðgangur er mjög takmarkaður og faktískt er ég of veik til að blogga.

Eitthvað virkar facebook einkennilega í þeirri einu netttengdu tölvu sem hér býðst og ég get ekki lesið skilaboð í FB. Ef einhver vill hafa stafrænt samband við mig er skást að gera það á þessu bloggi eða senda hér tölvupóst, á harpa@fva.is.

Vonandi hjarna ég við og get farið að blogga einhvern tíma fyrir jól 😉

Ég hef verið of lasin undanfarið til að blogga. Sem þýðir að ég hef verið of heillum horfin til að gera nokkurn skapaðan hlut annan en láta daginn líða með sem minnstum harmkvælum. Þessi færsla er út og suður eins og hugur bloggynju.

Samt verða kramaraumingjar að hafa ofan af fyrir sér og reyna að beina sjónum að einhverju öðru en eigin kröm. Það er erfitt þegar maður getur ekki lesið neitt flóknara en vefsíður – eiginlega er skást að hanga inni á myndasíðum Gúguls frænda – og manni finnst fésbókin eiginlega full flókið lestrarefni. (Hvað gerðu þunglyndissjúklingar í kasti fyrir daga Vefjarins? Lásu Andrésblöð?)

Svoleiðis að ég reyni að bardúsa. En af því ég festi hugann illa við, hann flöktir og linkar út og suður, datt mér náttúrlega fyrst í hug að athuga hvað þetta bardús væri eiginlega, fletti því upp og las (í Íslenskri orðsifjabók mannsins) að orðið myndi þýða dútl eða baks, uppruni óljós en hugsanlega komið af dönsku upphrópuninni bardus, í sambandi við skyndibreytingu, fall, skell eða þessa háttar … e.t.v. tengt gammeldansk barduse sem þýðir luraleg kona. (Leturbreytingar mínar).

Þetta fellur allt sem flís við rass: Ég dútla, baksa, fæ skelli og finnst ég ákaflega luraleg kona, höktandi hér á snigilishraða milli herbergja og ber sko ekki höfuðið hátt!

Dútlið undanfarið er að reyna að slá upp vefsíðum um sögu prjóns. Gallinn er sá að ég flökti út og suður og festist í aukatriðum … var t.d. að gera undirsíðu um spænska prjónaða svæfla, elstu dæmi um prjón í Evrópu, frá 13. öld, en festist kirfilega í spennandi sögu kastilísku konungsfjölskyldunnar á sama tíma. Reyndar virðast þær bakgrunnsupplýsingar hafa farið fram hjá sagnfræðiprjónaáhugafólki, það skiptir t.d. örugglega meginmáli hvað Alfonso X, pabbi hans Fernandos sem fékk elsta svæfilinn undir höfuðið í sinni steinþró,  hafði mikinn menningarlegan áhuga, þ.á.m. á arabískum fræðiritum … en samt! – þetta veldur því að verkið vinnst seint og illa. Jákvæði þátturinn er sá að það er aldrei að vita hvenær maður þarf á kunnáttu í flóknum ættartengslum kastilísku konungsfjölskyldunnar að halda.

Til að hafa vaðið fyrir neðan mig hafði ég samband við höfund bókar, hvar undurfagra litmynd af svæflinum hans Fernandos var að finna, og bað um leyfi til að nota myndina. Enda voru krassandi hótanir aftast í bókinni um lögsókn gegn hverjum þeim sem stæli svo miklu sem snitti úr bókinni, birtur myndalisti og sagt síðan að allar aðrar myndir væru teknar af höfundi sjálfum. Engin tilvísun varðandi þessa mynd svo ég vildi tala við manneskjuna sjálfa. Svörin sem ég fékk voru byrjendaleiðbeiningar í heimildaritgerð og tilkynning um að myndin væri ættuð úr bók þess góða biskups Richards Rutt. Þannig að myndin í bókinni var sem sagt stolin. Höfundaréttur sökkar enda fara menn endalaust á svig við hann. En ég var kurteis og fékk leyfi til að birta munsturteikningar höfundar, sem ég sé reyndar ekki betur en séu ættaðar úr hinum og þessum evrópsku sjónabókum ýmissa tíma.

Nú er ég föst í koptísku sokkunum (egypskum, frá 4. öld), sem voru ekki einu sinni prjónaðir en er einhver lenska að hafa með í sögulegri prjónaumfjöllun. Í því sambandi rakst ég á gamlan texta sem segir að Evans (Arthur sá sem maður verður áþreifanlega var við á Krít) hafi fundið fresku í Knossos, sýnandi nautaat en þar ku einhver vera á röndóttum nálbrugðnum sokkum, svipuðum þeim koptísku. Mér datt strax í hug að eyða nokkrum klukkutímum í að finna mynd af þessari helv. fresku þótt markmiðið hafi upphaflega verið að gera stuttan inngangskafla að elstu prjónaleifunum, sem eru egypskir sokkar frá því á 11. öld. Með þessu vinnulagi enda ég í pælingum um snákagyðjuna eða liljuvallarprinsinn eða eitthvað álíka sem ekkert kemur prjóni við …

Í gær datt ég líka í Dagligt liv i Norden, þ.e. pælingar um að þegar fólk eignaðist föt til skiptanna og gat farið að þvo fötin hætti það að þvo sjálfu sér og fann upp sterkara ilmvatn. Áhugavert en kemur því miður prjóni ekkert við.

Af hverju að byrja á vef um sögu prjóns? Ja, mig vantaði verkefni (til að beina huganum frá grámanum og þokunni) og held að saga prjóns virki alveg eins vel og búddísk hugleiðsla til þeirra nota. Haldi ég áfram að vera svona veik endist mér verkefnið út ævina (nú eru meir en 2 tímar síðan ég vaknaði og svartsýnin leggst yfir kropp og sál). Ekki spillir því að verkið endist og endist að þær tvær grundvallarbækur í prjónasögufræðum eru ekki til á einu einasta íslensku bókasafni.

Í gramsinu á netinu hef ég annars fundið margt skemmtilegt, t.d. þessa síðu, sem eru krækjur í þær eldgömlu prjónabækur sem hinn góði enski biskup safnaði, og hef líka skoðað glænýju Knitting Iceland síðuna; glæsilegt framtak og þarft. (Aftur á móti pirraði mig þessi gegnumgangandi villa um vökustaurana, í örsögu prjóns á Íslandi, sem hver étur upp eftir öðrum en má rekja til sr. Jónasar á Hrafnagili, sem misskildi sínar heimildir. Allskonar smotterí truflar mig þessa dagana. Og ég varð náttúrlega fúl yfir að annar væri búinn að gera það sem átti að vera partur af mínum vef … en ég nálgast þá efnið bara öðru vísi.)

—

Annað bardús er að mestu fólgið í að strjúka kettinum, reykja með kettinum, fóðra köttinn … reyna fylgjast með sjónvarpi, prjóna soldið (er að klára peysuna mannsins og næst eru það SMS-vettlingar á unglinginn) en stundum er ég of athyglisbrostin til að prjóna munstur. Merkilegt nokk á ég oft skást með að skrifa og held helst þræði í svoleiðis bardúsi. Kannski eru skrif-hugsi-stöðvarnar ekki á sama stað og málstöðvar til að tala?  Helv. þunglyndið hefur meira að segja gert mér ókleift að þrífa húsið og vesalings maðurinn þurfti að hraðræsta! Og ég sem er yfirleitt sérstök áhugakona um þrif og pússun, eins og sumir vita.

Nú er að þreyja þorrann smástund og leggja sig svo til að endurræsa heilann. Skríða svo í skjól Gúguls frænda þegar dimman tekur mig seinnipartinn.

Satt best að segja luma ég á æ færri brögðum þessa dagana, til að gera lífið léttbærara. Það er hægt að vera jákvæð fyrsta klukkutímann eftir að maður vaknar (en í morgun vaknaði ég kl. 5.30 svo öll jákvæðni er rokin út í veður og vind þegar þessi færsla er skrifuð); það má reyna að fíla núið og hugsa um hve haustlitirnir eru fallegir, hvað loftið er hreint og skarpt, hvað kyrrðin er mikil á morgnana, hvað er nú gaman að sjá annan reykingamann úti á svölum svo snemma morguns o.s.fr. En þegar klakinn umkringir mig verður allt þetta hjóm eitt og snertir mig ekki nokkurn skapaðan hlut, því miður.

Eitt sem nýtist mér þó glettilega oft er að ímynda mér hvað einhver vitur og velþekkjandi mundi ráðleggja í ýmsum aðstæðum eða líðan. Í þau hlutverk skipa ég annars vegar lækninum mínum og hins vegar sálfræðingi sem ég kynntist á kvíðanámskeiði í vor. Þetta er ólíkt fólk og myndi orða ráðleggingar mjög mismunandi. Í morgun sagði ímyndaði læknirinn kurteislega: “Það er engin ástæða til að mála skrattann á veginn og tóm vitleysa af þér að ætla að fletta upp hvort Marplan gangi ekki með staðdeyfilyfjum tannlækna, eins og þig minnir, þú verður bara neikvæðari í garð lyfsins.” Þetta er að sjálfsögðu alveg rétt hjá honum. Svo ég hugsa að ég fresti því um sinn að fletta upp helv. Marplaninu, sem ég er skíthrædd við.

Ímyndaði sálfræðingurinn sagði, kaldhæðnislega (einmitt eiginleikinn sem ég heillaðist svo mjög af í hennar fari, mér leiðist nefnilega súkkulaðisætt fólk): “Af hverju ertu alltaf að hugsa um hvernig þér líður? Þér myndi líða miklu betur ef þú reyndir að hugsa um eitthvað annað!” Sem er að sjálfsögðu alveg rétt hjá henni. Og ég ætla að reyna að fara eftir þessu, ekki hvað síst af því hún bætti við: “Kvíðasjúklingar eyða 95% af hugsunum sínum í að hugsa um eða vera vakandi fyrir hvernig þeim líður. Venjulegt fólk notar 75% í þetta.” 

Inn á milli ímynda ég mér líka hvað ég myndi sjálf ráðleggja öðrum í minni stöðu. Stundum hef ég verið góð í að hlusta á og ráðleggja öðrum svo það getur borgað sig að skipta um hlutverk. Því miður ráðlegg ég þessum aumingja geðsjúklingi yfirleitt að reyna að skaffa sér pásu, búa til holu undir tveimur sængum, troða eyrnatöppum í eyrun, loka úti hinn kalda heim og skríða í skjól. (Væri geðsjúklingurinn svolítið hressari myndi ég reyna að toga hann út undir bert loft í ör-ör-stutta göngu. En af reynslu held ég að það sé ekki gott fyrir greyið, í augnablikinu.)

Þetta hljómar náttúrlega eins og ég sé með geðrofssjúkdóm, sem er ég er ekki. En þetta trix, að bregða sér út úr eigin volæði og ímynda sér einhvern sér vitrari ráðleggja, getur hjálpað. Þetta er skylt því að fá lánaða dómgreind hjá öðrum, sem flestir óvirkir alkóhólistar hafa reynslu af.

—

Trixin sem ekki virka eru hins vegar óteljandi. Það eru aðallega velmeinandi ráðleggingar fólks sem ekki hefur reynslu af geðsjúkdómum. Yfirleitt tekst mér að leiða þær hjá mér enda oftast gefnar af góðum hug. Mér er heldur verr við ráðleggingar þeirra sem eiga að hafa vit á svona sjúkdómum, eins og t.d. ofuráherslu á heilbrigðan lífsstíl, sem á að lækna alla sjúkdóma (í sinni tærustu mynd byggjast slíkar ráðleggingar á sama prinsippi og yfirbótarpínslir kaþólsku kirkjunnar á sínum tíma, nema í stað þess að ganga í hrosshárskyrtli alla daga og hýða sjálfan sig reglulega með svipum til blóðs er nú ráðlagt að hlaupa af sér táneglurnar eða púla sem mest í tækjasal. Ekki spillir að taka í leiðinni upp kaþólska föstu, sem í nútímanum er allt frá því að forðast unnar kjötvörur til þess að lifa einungis á hráfæði. Og fasta, ekki þó þurrt, einu sinni í viku.)

Enn eitt dæmið um velmeinandi fræðilegan misskilning er áhersla starfsfólks á geðdeildum á að troða sínum sjúklingum í CODA. Þetta eru regnhlífar-meðvirknisamtök og talin mjög góð sem slík. En þunglyndi er ekki meðvirkni. Það að rugla saman þunglyndi og meðvirkni er algerlega út í hött! Sjúkdómurinn er af líffræðilegum toga en meðvirkni er lærð hegðun. Aftur á móti er eflaust hollt og gott fyrir aðstandendur geðsjúkra að stunda CODA-fundi. Í rauninni finnst mér komin full ástæða til að taka staffið á geðdeild á teppið hvað þetta varðar, það getur varla verið heppilegt að þeir sem annast geðsjúklinga noti tækifærið til að troða upp á þá persónulegum skoðunum sínum í meðvirknifræðum. Ekkert frekar en það væri æskilegt að sama starfsfólk gerði sitt besta til að turna geðsjúklingum yfir í mormóna. (Þessi staðhæfing um CODA-trúboð er byggð á því sem ég hef sjálf orðið vitni að og skilst af frásögnum annarra nýrri sjúklinga að hafi hreint ekki skánað.)

—

Nú orka ég ekki að skrifa um fleiri trix sem kunna að nýtast, s.s. hina ágætu æðruleysisbæn eða bara ýmsar þulur, kvæði eða annað sem maður getur haft fyrir sér í eymd sinni. Kannski er lækningarmáttur þessa fyrst og fremst fólginn í að dreifa sjúka huganum.

—

Ekki bólar á nokkrum lækningarmætti lyfsins eina, þrátt fyrir tvöföldun skammts. Einu áhrifin eru að mér er sífellt óglatt og illt í maganum. Í gærkvöldi reyndi ég ekki að horfa á sjónvarp og reyndi heldur ekki að prjóna enda ruglast ég í hverri umferð. (Sem er talsvert sjúkdómseinkenni því venjulega er ég frekar flink að prjóna.) Ég get vel að merkja bara horft á sjónvarp ef ég prjóna á meðan þegar ég er svona athyglisbrostin.

Í staðinn skoðaði ég bækur, las slatta en tókst ekki einu sinni að muna 2 uppflettiorð sem ég ætlaði að skoða á Vefnum, hálftíma síðar. Ætli ég lesi þetta ekki bara aftur í dag? Ef kötturinn er ekki búinn að éta minnismiðana sem ég stakk í bækurnar (þetta er bókelskur köttur og enn hrifnari af minnismiðum).

OK – búin að hanga á fótum í 3 tíma – klukkutími í viðbót og svo get ég notað holutrixtið með sængunum tveimur og skriðið í skjól úr þeim kalda illa heimi.

Kötturinn vakti mig hálf-sex í morgun. Ég náði undir klukkutíma normal. Sá tími styttist með hverjum deginum.

Núna er ég koldofin, finnst allt ískalt og dimmt. Einhvers staðar djúpt inni í mér leynist Harpa en það er ansi djúpt og frosið allt í kringum hana. Ætti að taka upp nafnið Morri í staðinn. Ekkert skiptir máli og heimurinn hefur breyst í nístandi tóm.

Á föstudaginn komst ég að því að ég var búin að gleyma hvar sonur minn byggi í borg óttans. Samt hef ég komi nokkrum sinnum til hans, síðan hann flutti. Þetta bara strokaðist út. Síðan hefur æ meir strokast út og ég get ekki lengur lesið (þ.e.a.s. auðvitað get ég lesið en ég man ekki það sem ég les – þetta er athyglisbrestur dauðans!). Seinnipartinn í gær var orðið erfitt að hitta á rétta lykla á lyklaborðinu svo ég læt pjanófortið algerlega ósnert. Reyni ekki að horfa á sjónvarp en gæti sosum legið á sófanum fyrir framan tækið – það er ekki verri staður en hver annar. Hannyrðir hafa verið lagðar til hliðar að sinni en ég SKAL samt berja saman færslu um sögu prjónaskapar fljótlega, það tekur þá bara einhverja daga að rifja aftur og aftur upp það sem ég les um það efni og reyna að hugsa í smáskömmtum.

Í gærmorgun gerði ég tilraun til að svindla á kvíðastillandi skammtinum, seldi mér þá hugmynd að ég yrði skírari í kollinum fyrir hádegi án slíkra lyfja. Það virkaði ekki og það eina sem ég hafði upp úr tilrauninni var að stíga ölduna í þeim stutta labbitúr sem ég þó kom mér í. Kvíðastillandi draslið virðist laga jafnvægisskynið svolítið.

Þegar ég var að veikjast vorkenndi ég sjálfri mér ógurlega, fannst mikið áfall að komast að því að nýja lyfið væri að hætta að virka. Núna er ég kominn á þann stað að ég vorkenni mér ekki neitt, faktískt finn ég ekki til neinna tilfinninga. Skruna yfir fjölmiðla og tek eftir að Lady GaGa og Yoko Ono tóku saman lagið, að einhverjir flögguðu nasistafána á Austurvelli, að femínistar eru enn einn ganginn óðir af heilagri vandlætingu … en þetta líður hjá eins og bíómynd og snertir mig í rauninni ekki nokkurn skapaðan hlut. Mér er líka ljóst að fullt af fólki hefur það miklu meira skítt en ég og það er fullt af fólki sem glímir við grafalvarlega sjúkdóma o.s.fr. en það er ekki nokkur einasta huggun eða pepp; í rauninni kemur það heldur ekkert við mig.

Það eina sem ég get gert er að reyna að bíða af mér helvítis kastið og lifa það af. En í miðju þunglyndiskasti er ekki einu sinni það huggun eða til bóta. Þegar maður syndir gegnum daginn á 38 snúninga hraða og hver sólarhringur verður óendanlega langur er hugsanlegur eða væntanlegur bati svo handan sjóndeildarhringsins að hann er ósýnilegur möguleiki.  Skásti raunhæfi möguleikinn er að dobblun lyfjanna skili einhverjum árangri, það ætti að vera ljóst fyrir miðjan október. Þangað til er best að sofa sem mest, sem er guði-sé-lof ekki erfitt því helv. þunglyndið eyðir orku meir en nokkurt fyrirbæri sem ég þekki. Svefn er dásamleg pása úr þessu helvíti.

Þessi færsla var bein útsending úr Hel. Hirði ekki einu sinni um að myndskreyta hana en menn geta ímyndað sér sogandi svarthol ef þeir sakna mynda. Er  farin að sofa.

Ég renndi yfir Kynungabók í gær. Þetta er bæklingur, gefinn út af Mennta- og menningarmálaráðuneytingu í ágúst 2010. Bæklingurinn virðist eiga að vera kennsluefni því í formála segir menntamálaráðherra, Katrín Jakobsdóttir: “Það er von mín að rit sem þetta eigi eftir að nýtast í skóla- og uppeldisstofnunum þannig að allir nemendur fái lögbundna fræðslu í þessum efnum [þ.e. jafnréttisfræðslu]”.

Það sem stingur fyrst í augu, varðandi þennan bækling, er nafnið. Hvað er kynungur? Ráðherra segir í Ávarpi í tilefni útgáfu Kynungabókar 25. ágúst 2010:

“Kynungur felur bæði í sér tilvísun í kyn og ungt fólk en er jafnframt gamalt og gilt orð samkvæmt Orðabók menningarsjóðs. Skilgreining orðabókar á orðinu er „að vera af ákveðnu kyni eða sauðahúsi“.”

Í Íslenskri orðabók sem Mörður Árnason ritstýrði og Edda gaf út, 2002, segir einmitt (s. 846): “kynungur … sá sem er af tilteknu kyni > langullarkynungur (um sauðfé).”

Leit í Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans skilar engu og heldur ekki leit í aðskiljanlegum orðabókum á snara.is, hvað þá Íslenskri orðsifjabók. Aftur á móti nefnir Íslenskur Orðasjóður, við Háskólann í Leipzig,  dæmið: “Þannig hefur myndast nýr, grólaus kynungur”.

Svoleiðis að fyrrum móðurmálari, verðandi öryrki, hlýtur að bendla Kynungabók ósjálfrátt við sauði eða burkna. Það er nú ekki gott veganesti fyrir svo háleitan bækling. Og óskemmtilegt fyrir vesalings nemendurna sem eiga víst að fræðast af þessum ritlingi, svk. fyrrnefndu ávarpi ráðherra. Verður ekki betur séð en bæði höfundar ritlingsins og ráðherra misskilji orðið því svo virðist sem kynungur þýði einfaldlega ættkvísl. Við sitjum því uppi með “Ættkvíslabók” til jafnréttisfræðslu.

Annað sem vekur athygli við fyrstu sýn er hvað gripurinn er afspyrnu ljótur. (Nema menn séu almennt hallir undir auglýsingar Iceland Express en hönnun bæklingsins virðist byggð á þeirra litum og framsetningu.) Hönnuðurinn, Kári Emil Helgason, hrífst af appelsínugulu og gráu, sjá hans eigin heimasíðu.

Það er þreytandi að horfa á sömu appelsínugulu, gráu og hvítu litatónana á hverri síðu (nema auðvitað í þeim svarta kafla “Kynbundið ofbeldi”). Og það er ekki verið að spara IcelandExpress-appelsínugula litinn, meira að segja undirkaflafyrirsagnir eru yfirlitaðar appelsínugular (og því illlæsilegar). Satt best að segja bjóst ég alveg eins við að sjá “Þar bíður hún mín, ‘ún Lóa”, einhvers staðar í miðri bók.

Textinn er brotinn upp af fjölda línu-og súlurita, sem öll eru appelsínugul og grá, og snyddum sem heita “Til umhugsunar”, með á að giska 20 – 24 punkta letri.
Í megintexta eru svo skærappelsínugular “historier fra hverdagen” (eins og þær heita í Norsk Ukeblad, eitthvað svipað heita þær í Vikunni en í Kynungabók heita þær Örsögur.) Ég reikna með að þær séu  uppdiktaðar af höfundum enda hvergi vísað til heimilda um hvar þessar sögur gætu hafa birst.
Efri spássía er engin en sú neðri þess myndarlegri. Og það er voðalega skæs og módern að snúa blaðsíðutali hverrar síðu 90°.

Hugleikur Dagsson er sagður myndskreyta bæklinginn. Hann hefur vakið athygli fyrir fyndnar, einfaldar myndir og er í tísku, myndskreytti m.a. síðustu símaskrá. En í bæklingnum eru nákvæmlega 4 myndir eftir Hugleik, auk einnar á forsíðu. Engin þeirra er hið minnsta fyndin eða dregur fram eitthvað úr textanum; Appelsínugular stelpur að sippa; Appelsínugulir strákar í fótbolta; Er einhver dulinn boðskapur í þessum myndum? Nei, Hugleikur er þarna notaður sem hvert annað auglýsingatrix, alveg eins og Hemmi Gunn í fyrirmynd hönnunar bæklingsins. Á forsíðumyndinni er karl með appelsínugult bindi og kona með appelsínugula nunnuslæðu (a.m.k. sé ég ekki betur).
 

Höfundarnir eru 5 konur, þar af vinna fjórar í MRN og ein er framkvæmdarstýra Jafnréttisstofu. Miðað við að þetta á að vera jafnréttisbæklingur hefði nú kannski verið við hæfi að leyfa sosum eins og einni karlskepnu að fljóta með sem höfundi.

  
Strax í innganginum er tónninn sleginn (“aumingja-við-stelpurnar-vælið”) og hin venjubundna femínstistatilhneiging til að hanna íslenska tungu upp á nýtt blómstrar: “Þau [leturbreyting mín] sem berjast gegn þessum viðtekna hugmyndaheimi og vilja auka fjölbreytni og athafnarými fyrir hvort kyn skilgreina sig gjarnan sem femínista.” (s.7). Í ljósi þess að í 5 höfunda hópi eru a.m.k. tveir fyrrum íslenskukennarar fer um mann hrollur. Ráðlegg þeim að hlusta á Málstofuna; Mál og kyn, á Rás 1 á þriðjudaginn var.

Annars skoðaði ég einkum þá kafla sem ég tel mig hafa eitthvert vit á. Þar má nefna “Skólagöngu”.

Þar er skólasaga rakin í míkrómynd og sagt: “Þrátt fyrir það voru framhaldsskólar mjög kynskiptir í marga áratugi þar á eftir sem endurspeglast nú [leturbreyting mín] í kynskiptu námsvali.” (s. 14)  Tilvísun er í Sigríði Matthíasdóttur (2004) og eðlilega hélt ég að hún hefði skrifað um hvernig þetta gamla skipulag endurspeglast í námsvali nútímans. En nei, heimildin er bók Sigríðar: Hinn sanni Íslendingur: þjóðerni, kyngervi og vald á Íslandi 1900- 1930. Hver fattaði upp á að stinga orðinu nú inn í málsgreinina? Svo tekur við létt hjal um aðskiljanlega hluti en neðst á síðu 15 er farið að fjalla um námsval.

Síður 16 og 17 loga af appelsínugulum og gráum súlum og appelsínuguli “Vissir þú að …” kaflinn er á sínum stað. (Þessir “Vissir þú” kaflar eru margir uppfærðir molar af síðunni Ábyrgir foreldrar Akureyri. Þar eru þeir höfundalausir. Sjá má ótvíræð tengslin t.d. í stafsetningarvillu í tilvísun í grein Tirril Harris en einnig dugir að lesa molana og bera saman við Kynungabók.)

Skv. súluriti yfir nemendaskráningu á einstökum brautum framhaldsskóla eru stelpur alls staðar í meirihluta, nema í raungreinum, þar sem þær eru 45% nema og í iðn- og tæknibrautum, þar sem strákar eru 67% (hlutfallið 2002 var 90% svo breytingar hafa faktískt orðið, án Kynungabókar eða annars purkunarlauss femínistaáróðurs.) Þetta er túlkað þannig:

“Þetta kynbundna námsval tengist hugmyndum um karlmennsku og kvenleika. Karlar eru í “karllægum greinum””. Ansi hæpin einföldun, finnst mér. Þetta tengist auðvitað fyrst og fremst því að enn velja karlmenn að ljúka starfsnámi í framhaldsskóla og þar er aðallega um iðngreinar að ræða, meðan starfsnám kvenna hefur færst á háskólastig. Þetta gæti líka tengst því að fleiri strákum vegnar verr í skóla en stelpum og því gæti verið eftirsóknarvert að fyrir þá að stunda nám sem felur í sér minna bóknám og gefur starfsréttindi.

Vilja höfundar Kynungabókar bregðast við þessu með því að færa allt iðnnám á háskólastig og auka þannig einn meir brottfall stráka úr framhaldsskóla? Eða fækka stelpum sem sækja í háskóla með því að reyna að fá fleiri þeirra til að gerast smiði, múrara, kjötiðnaðarmenn eða rafvirkja – svo dæmi séu tekin af handahófi? Til hvers?

Á síðunni á móti er annað súlurit, í þetta sinn er sýnt kynjahlutfall í goggunarröð háskólakennara. Augljós skýring á þessum mun, þ.e. að miklu fleiri karlar en konur eru prófessorar en sæmilegt jafnrétti ríkir í lektorastétt, er kynslóðarbil. Hefði meðalaldur prófessora og lektora verið sýndur í leiðinni blasti skýringin við. Ásókn kvenna í háskólanám er nefnilega ekki það gömul. Þessari skýringu er að sjálfsögðu sleppt.

Á miðri þessari opnu er “Til umhugsunar”-snydda (með ca 24 punkta letri) þar sem sagt er frá því reginhneyksli að “Vorið 2010 birtist frétt um valnámskeið í grunnskóla á Vesturlandi þar sem stelpum í unglingadeild var boðið að sækja snyrtinámskeið og fyrirlestur um ótímabæra þungun en strákar fengu námskeið um vinsælan tölvuleik.” Rakið er að ein stelpan vildi komast á fyrirlesturinn um Eve Online en fékk ekki, var í staðinn boðið á kynningu hjá tölvufyrirtækinu.

Ég er ekki að mæla því bót að stelpuskottið skuli ekki hafa mátt kynna sér Eve Online en það eru ansi miklar ýkjur að kalla þetta “valnámskeið í grunnskóla” því, eins og segir  segir í fréttinni sem vísað er til : “Nemendur í unglingadeild Auðarskóla í Búðardal gerðu sér glaðan dag í vikunni, þegar skólinn stóð fyrir námskeiðum fyrir krakkana í lok skólaárs.” Þetta var sumsé stutt húllumhæ í skólalok; Tveir fyrirlestrar á sama tíma. Skyldu höfundar Kynungabókar hafa kannað þetta mál eitthvað, t.d. með símtali vestur? Eða dugir að trúa frétt DV sem nýju neti?

Aftur á móti var boðið upp á “strákaval” og “stelpuval” fyrir hálft skólaárið 2010, í Álftanesskóla. Mig minnir að femínistar hafi fengið hland fyrir hjartað yfir heitum valsins og nöfnunum hafi verið breytt. Þó kemur fram að ekkert foreldri gerði athugasemd við nafngiftina. Skiptir máli, í uppsláttarvali í Kynungabók, að sá skólastjóri var formaður Alþýðubandalags Borgarness og nærsveita í 2 ár, meðan sá flokkur var við lýði? Sem sagt vinstri maður? Og þess vegna fremur valið miklu ómerkilegra og saklausara dæmi úr Búðardal (án þess ég viti í hvaða pólitískan dilk skólastjórinn þar raðast).

Raunar finnst mér, almennt og yfirleitt, heldur hæpið að nota DV sem heimild í tilvonandi kennsluefni Mennta-og menningarmálaráðuneytis. Allt annað er að brúka slíkt í bloggi.

Það er í stíl við nýmóðins  heimildanotkun í því góða ráðuneyti að vitna í Blogg Gáttina (s. 27), í umfjöllun um hlut kvenna í fjölmiðlum. Kannski hefðu höfundar átt að kynna sér hvernig sú  talning virkar en til upplýsingar er bent á færslu Gísla Ásgeirssonar, Um Blogggáttina,   Og hefði ekki verið rétt, í þessu sambandi, að reikna út hlutfall íslenskra notenda Facebook eftir kynjum? Eða skanna minningargreinar moggans svona 2 ár aftur í tímann og gá hvernig prósentuhlutfall kynja birtist það, þ.e. í ritendum minningargreinanna? Þetta er nú einu sinni afar vellesið efni, allt að því fjölmiðlar.

Að lokum vil ég minnast á enn einn “Vissir þú að …” kaflann, enn og aftur byggðan á síðu Ábyrgra foreldra á Akureyri (sem hvergi er getið í heimildaskrá þrátt fyrir öflugt framlag til Kynungabókar):
“Vissir þú að …
… þunglyndi er algengara hjá konum körlum og er munurinn meiri hjá yngra fólki en því eldra? Ekki er þó fullvíst að um líffræðilegar orsakir sé að ræða fyrir þeim mun og jafnvel talið að félagslegir þættir og mismunandi aðstæður kvenna og karla í samfélaginu hafi þar áhrif.”
Sem heimild fyrir þessu er vísað er í grein Harris, T (2003) Depression in women and its sequela [svo! rétt: sequelae] Journal of Psychotomatic Research, 54, 103-112. Kenningar Tirril Harris eru  umdeildar og hafa verið frá því hún var meðhöfundur í frægri rannsókn, Brown, G.W. and Harris, T.O. (eds) 1978: Social origins of depression: a study of psychiatric disorder in women. London; Tavistock. Besta yfirlitsgreinin um þætti sem kunna að hafa áhrif til þess að algengi þunglyndis meðal kvenna mælist meira en karla er, að mínu mati, grein Dr. Elizabeth Young, Sex, trauma, stress hormones and depression, í Molecular Psychiatry (2010) 15, 23–28. En hún fellur líklega ekki að smekk fyrrum rauðsokka.

Þótt augljósasta skýringin á algengi þunglyndis meðal kvenna sé vitaskuld sú að konur eru miklu duglegri að leita sér hjálpar, þ.m.t. læknishjálpar, en karlar, eins og kemur reyndar fram í Kynungabók, er óþarfi að slengja fram vafasamri fullyrðingu byggðri á vafasamri heimild sem einhver höfundurinn hefur rekist á á síðu Ábyrgra foreldra á Akureyri um svo alvarlegan sjúkdóm sem þunglyndi er. En sé maður femínisti hefur maður greinilega vit á öllum sköpuðum hlutum undir sólinni … eða má a.m.k. tína upp sína heimildarmola úti á túni, óáreitt(ur?). Bloggynja þakkar fyrir að hafa ekki séð Jónínu Ben. í heimildaskrá.

Almennt má um Kynungabók segja að þarna fer hópur kvenna á besta aldri fram með fyrirfram gefnar einstrengingslegar skoðanir á skólakerfi, hagkerfi, heilbrigðismálum o.fl. og telur hvaða heimildir sem styrkja sína þröngu heimsmynd tækar. Vitnað er jöfnum höndum í opinberar skýrslur stofnana, virtar rannsóknir, greinar í ritrýndum tímaritum, óbirtar BA-ritgerðir, DV, Blogggáttina, Megrunarlausa daginn  og efni sem ekki er getið í heimildaskrá (vefsíðu Ábyrgra foreldra á Akureyri og lífsreynslusögur) o.s.fr. Ekki virðist gerð sérstök tilraun til að meta heimildirnar, líkt og dæmið um grein T. Harris sýnir hér að ofan, það dugir að þær falli að fyrirframgefnum skoðunum höfunda. Það er auðvitað hneisa að Mennta-og menningarmálaráðuneytið skuli leggja nafn sitt við þennan bækling.   

Hefði fénu, sem fór í að útbúa þennan bækling, ekki verið betur varið í annað? Á tímum niðurskurðar í skólakerfinu, eins og það leggur sig.
 

Kostir við Kynungabók? Ja, hún virðist vel prófarkalesin, nema kannski heimildaskrá.

Þetta er harmbloggfærsla. Þeim sem hugnast ekki slíkt er ráðlagt að lesa hana ekki.

HAUSTVÍSUR TIL MÁRÍU

Máría, ljáðu mér möttul þinn,
mæðir hretið skýja;
tekur mig að kala á kinn,
kuldi smýgr í hjartað inn;
mér væri skjól að möttlinum þínum hlýja.
 
Máría, ljáðu mér möttul þinn,
mærin heiðis sala;
að mér sækir eldurinn;
yfir mig steypist reykurinn;
mér væri þörf á möttlinum þínum svala
 
Þegar mér sígur svefn á brá
síðastur alls í heimi,
möttulinn þinn mjúka þá,
Móðir, breiddu mig ofan á,
svo sofi ég vært og ekkert illt mig dreymi.

(Einar Ólafur Sveinsson)

Það haustar að. Og ég hef verið að veikjast undanfarið. Aðdragandinn hefur verið óvenju langur og mér tókst lengi vel að telja mér trú um að þetta væri einhver flensupest en síðustu daga hefur verið vel ljóst hvað amar að. Helgin var slæm, með kölduflogum, hitasteypum og skjálfta … þegar mér varð ljóst í hvað stefndi tók svo botnlausa örvæntingin við af því ég var svo að vona að ég hefði hlotið bata, að ég myndi ekki veikjast aftur, a.m.k. ekki illa eða að það væri a.m.k. langt í næsta kast.

Í gærmorgun leið mér ömurlega og ég reiknaði allt eins með að rússíbanareiðin ofan í helvíti tæki við undir kvöld. Yfirleitt er sú ferð hröð og nánast lóðrétt niður. Og engin Máría til að leita skjóls hjá þótt óneitanlega sé mikil huggun fólgin í því fallega kvæði sem ég vitna til hér að ofan. Þetta er eitt af þeim kvæðum sem reynast mér hvað best þegar mér líður illa.

Eitthvað virðist þetta nýja lyf sem ég et hafa sér til ágætis: Boðsferðinni til heljar var frestað um sinn og ég lifði af kvöldið án þess að hraðfrystast í grænmeti til sálar og líkama. Ég er enn lasin en ég er ekki sokkin ofan í hið djúpa lamandi og tærandi þunglyndi sem ég þekki því miður alltof vel. Ef ég slepp við það er mér sama þótt ég geti illa lesið í augnablikinu, verði að einbeita mér að því að slá inn rétt símanúmer, rétt lykilorð, (og mistakist mörgum sinnum), þó ég þurfi núna að skrifa allt niður svo ég gleymi því ekki jafnharðan; sé sumsé athyglisbrostinn aumingi að hluta. Það má díla við það.

Lyfjaskammturinn var tvöfaldaður í gærkvöldi og afleiðingin var sú að ég hrökk upp klukkan hálf-þrjú í nótt og ekki vinnandi vegur að sofna aftur. Náði svo einum og hálfum klukktíma eftir klukkan fimm.  Þetta er aukaverkun sem sumir finna fyrir af þessu lyfi en á að lagast með tímanum – ég var nýkomin með eðlilegan svefn eftir 5 mánaða töku á minni skammtinum. Vonandi tekur það ekki marga mánuði að ná þessu á dobbluðum skammti. Ég legg mig núna á eftir og þetta verður allt í lagi, trúi ég.

—

Félagi minn til margra ára er til moldar borinn í dag. Því miður kemst ég ekki í jarðarförina hans. En ég bið þess að Máría breiði ofan á hann möttulinn sinn mjúka svo sofi hann vært og ekkert illt hann dreymi.