Titillinn “Rugl bókaútgefanda og framkvæmdarstjóra Rithöfundasambandsins” er of langur en það er umfjöllunarefni færslunnar.

Í gær var haft eftir Kristjáni B. Jónassyni, útgefanda hjá Crymogeu: “Það er alltof dýrt að gefa út rafbækur fyrir markað sem hefur í raun engan áhuga á þeim enn sem komið er.” (Fáar nýjar rafbækur um jólin. Morgunblaðið 8. nóv. 2013, s. 9.) Hvernig Kristján þessi veit að “markaðurinn” hafi engan áhuga á rafbókum er ofar mínum skilningi: Hefur hann kannað þetta? Vissulega er lítil sala í íslenskum rafbókum en augljósustu skýringarnar á því eru tvær:

1. Það eru afskaplega fáar íslenskar bækur gefnar út á rafbókaformi;

2. Í mörgum tilvikum er rafbókaútgáfu á Íslandi svo háttað að það er verulegt vesen að lesa þær, jafnvel ómögulegt.

Íslenskir bókaútgefendur eru svo þjófhræddir að jaðrar við þráhyggju þegar kemur að rafbókum. Þeir virðast ímynda sér að sé bók aðgengileg á tölvutæku formi muni henni dreift ólöglega skefjalaust og enginn maður kaupa hana. Þess vegna er allt kapp lagt á að gera rafbækur svo þjófheldar að þær eru jafnvel ólesanlegar með öllu – og svo dregin sú ályktun að “markaðurinn” hafi ekki áhuga á þeim. Líklega er það rétt ályktun, t.d. hefði ég (er ég markaður?) ekki áhuga á að kaupa mér reiðhjól sem væri það vel læst að ég gæti alls ekki hjólað á því eða vellæsta þvottavél sem ekki væri hægt að þvo í o.s.fr. Verulega þjófhræddir reiðhjólasalar og þvottavélasalar myndu svo draga þá ályktun að markaðurinn hefði ekki áhuga á þessum tækjum.

Í mínum kunningjahópi heyrði ég um daginn af viðskiptum við íslenska bókabúð: Viðkomandi keypti enska rafbók hjá þessari búð en gat alls ekki opnað skrána. Eftir að hafa fengið “lagaða skrá” senda nokkrum sinnum, án þess að geta opnað hana í sínu spjaldi gafst viðkomandi upp, keypti sömu bókina hjá Amazon og las þá útgáfu án vandkvæða. Ég reikna ekki með að þessi kúnni verði áhugasamur markaður í skilningi íslenskra bókaútgefenda á rafbókaútgáfu á Íslandi.

Í Morgunblaðinu í dag (Tvær rafbókaveitur væntanlegar, 9. nóv. 2013, s. 19) er enn meira rugl þjófhræddra hagsmunaaðila bókaútgáfu að finna. Steininn tekur úr í ummælum Ragnheiðar Tryggvadóttur, framkvæmdastjóra Rithöfundasambandsins, sem segir:

‘“Við þurfum að vanda okkur. Passa að efnið flæði ekki óheft, þá erum við búin að tapa baráttunni,” segir Ragnheiður. Í þessu samhengi vísar hún til Svíþjóðar þar sem rafbækur voru lánaðar út á bókasöfnum sem ekki voru afritunarvarðar. Eftir það seldist ekki rafbók.’

Ég hef skipt við sænskt rafbókasafn í 2-3 ár, í gegnum bóksafn Norræna hússins. Á sama árabili hef ég keypt svolítið af sænskum rafbókum gegnum dito.se og sé ekki betur en úrvalið þar sé ágætt. Á ég að álykta, af orðum Ragnheiðar, að einu kúnnarnir séu utan Svíþjóðar og að dito.se riggi upp tíu nýjum titlum á viku bara fyrir mig og örfáa aðra útlendinga sem kaupi sænskar rafbækur? Af því rafbækur seljast ekki í Svíþjóð af því bókasöfn þarlendis lána út rafbækur?

Æ fleiri dönsk bókasöfn lána rafbækur (því miður hafa Íslendingar ekki aðgang að þeim). Dönskum rafbókaverslunum fjölgar stöðugt á sama tíma, þetta veit ég því ég skipti reglulega við a.m.k. fjórar þeirra. Nýverið jók bog.nu við þjónustuna með því að birta verðsamanburð á rafbókum einnig svo það er handhægt og fljótlegt að finna út hvar hver rafbók er ódýrust.

Ég les í Kindli og þarf oftast að umbreyta skrám sem ég kaupi eða fæ lánaðar í Skandinavíu (frændur vorir eru enn á epub-stiginu, alveg eins og íslenskir bókaútgefendur). En það er æ fátíðara að skrárnar séu læstar (með DRM-vörn), núorðið láta flestir skandinavískir bókaútgefendur duga að vatnsmerkja eintökin svo þau séu rekjanleg til kaupanda ef þau skyldu dúkka upp á torrent-síðum. (Og í þessu samband má einnig geta þess að það er sárasjaldgæft að rekast á rafbók á skandinavísku máli á svoleiðis síðum svo vilji brotamanna á þessu sviði er ekki í samræmi við þjófhræðslu íslenskra bókaútgefenda og framkvæmdastjóra Rithöfundasambandsins.)

Mér finnst, sem íslenskufræðingi, frekar leiðinlegt að ég skuli lesa æ minna á íslensku. Á þessu heimili eru líklega til hátt í 1000 bækur á pappír og við hjónin eru sammála um að eignast frekar bækur í okkar Kindla, bæði til að grynna á bókaflóðinu og vegna þess að það er miklu þægilegra að lesa í Kindli en á pappír (þótt ekki væri nema til að stækka letrið … á kvöldin þegar ellifjarsýnin gerir vart við sig). Viðhorf íslenskra bókaútgefenda og forsvarsmanns Rithöfundasambandins benda til þess að innan fárra ára lesi ég ekkert á íslensku nema kannski mogga mannsins sem dettur inn um bréfalúgu heimilisins oft í viku.

Svk. upplýsingum sem ég fékk frá bókaútgefanda er kostnaður nokkurn veginn svona samansettur í verði íslensks skáldverks á pappír í bókabúð:

• Prentkostnaður: 15-20% af verðinu (miðað við að bókin sé prentuð í íslenskri prentsmiðju);
• Dreifingarkostnaður: 5-7% af verðinu;
• Greiðslur til endursöluaðila (bókabúða): 35% af verðinu;
• Greiðsla til höfundar: 23% af verðinu
• Auglýsingakostnaður: 10-20% af verðinu.

Restin kemur í hlut bókaútgefandans og á m.a. að dekka kostnað við vinnuna við að búa verkið til prentunar. (Líklega er virðisaukaskatturinn innifalinn í hlut endursöluaðila.)

Það er algerlega augljóst að bara með því að losna við prentkostnað og greiðslur til endursöluaðila ætti verð á bók að lækka töluvert. Af hverju kosta þá íslenskar rafbækur hið sama og sömu bækur á pappír í bókabúð?

Sá bókaútgefandi sem ég ræddi við taldi mikið mál að útbúa rafbók og dreifa. Líklega getur það verið snúið ef bókin er komin á eitthvert það stafrænt form sem prentsmiðjur taka við. En sé um að ræða einfalda textaskrá eða Word-skjal, sem hægt er að breyta í HTML-skrá og hreinsa út óþarfa kóða, ætti þetta ekki að vera mikið mál. Óli Gneisti Sóleyjarson, sem minnst var á í síðustu færslu og er smiður Rafbókavefjarins, skrifaði meistararitgerð um þetta verkefni sitt þar sem hann lýsir því m.a. hvernig megi breyta skjölum í rafbók með Sigil, ókeypis forriti, o.fl. forritum (s. 47-50). Ég hvet alla áhugamenn um rafbækur til að lesa ritgerðina hans, Rafbókavefurinn Íslenskar rafbækur í opnum aðgangi. Þar fjallar hann m.a. um sögu rafbóka, ýmislegt sem snertir höfundarétt, rekur sögu Netútgáfunnar ítarlega og lýsir smíði og rekstri Rafbókavefjarins. Þetta er mjög áhugaverð, vel skrifuð og upplýsandi ritgerð. Á Rafbókavefnum sjálfum eru svo góðar leiðbeiningar um hvernig nota megi Sigil og Calibre til rafbókagerðar.

Ég ætla ekki að skrifa langt mál um kostnað af vistun og dreifingu gagna á tölvutæku formi heldur einungis benda á að til eru ódýrir vistunarkostir (t.d. Bluehost sem afritar öll gögn einu sinni á sólarhring), ódýr lén, ef menn nota aðra kosti er ISNIC, ódýr vefgerðarforrit, t.d. Weebly, þar sem hægt er að setja upp verslunarsíðu og tengja við PayPal o.s.fr.  Það er engin ástæða til að reka eigin skráaþjón þegar hægt er að kaupa rými fyrir gögnin og sjálfkrafa tíða afritun á netskýi. Kostnaður við auglýsingar á Facebook og á netmiðlum ætti að vera minni en við auglýsingar á pappír, fyrir svo utan það að gott lén og vandlega unnin lýsigögn fyrir leitarvélar ættu að skila sér vel á jafnlitlu markaðssvæði og Ísland er. Ég sé ekki betur en hver bókaútgefandi ætti að geta stofnað sína eigin rafbókasölusíðu með litlum tilkostnaði og lágmarkstæknikunnáttu.

Ef við reiknum með að upplýsingarnar sem ég fékk frá bókaútgefandanum séu réttar þá má ætla að af íslensku skáldverki sem kostar 3.000 krónur í Eymundsson fái höfundurinn svona 610 krónur og útgefandinn kannski 300-350 kr. Af hverju er ekki hægt að selja íslenskar rafbækur á verðinu 1.300-1.500 krónur og bæði höfundur og útgefandi héldu samt sínum hlut miðað við prentuð eintök? Í hverju felst hinn gífurlegi kostnaður sem verður til þess að rafbækur kosta á bilinu um 2.000-4.000 krónur og hærra verðið er miklu algengara?

Á vef Félags íslenskra bókaútgefenda má finna samningseyðublað sem bókaútgefendur og höfundar fylla út. Þar segir um rafbækur:

d. Rafræn útgáfa.
Sé ekki um annað samið hefur útgefandi verksins rétt til útgáfu þess á rafrænu formi. Hafi útgefandi ekki nýtt sér þann rétt innan 18 mánaða frá útgáfudegi prentaðrar bókar fellur rétturinn til höfundarins að nýju. Að liðnu þessu tímabili á útgefandi rétt á að höfundur tilkynni honum skriflega um fyrirhugaða rafræna útgáfu og skal hann eiga forgang til útgáfunnar enda takist samkomulag með útgefanda og höfundi um skilmála útgáfunnar innan þriggja mánaða frá móttöku tilkynningarinnar. Að öðrum kosti er höfundi frjálst að ráðstafa réttindum þessum án frekara samráðs við útgefanda.
Aðilar skulu semja um skiptingu tekna af rafrænni útgáfu og skal í upphafi miðað við að tekjur af rafrænni útgáfu skiptist jafnt milli útgefanda og höfundar. Tekjur samkvæmt grein þessari skulu að öðru leyti reiknaðar með hliðsjón af ákvæðum 12., 13., 15. og 16. gr. samnings þessa, þ.e. sem söluverð að frádregnum virðisaukaskatti, sölulaunum og afslætti. Við ákvörðun hlutfalls höfundar til hækkunar eða lækkunar skal meðal annars líta til tilkostnaðar útgefanda við útgáfuna og markaðssetningu verksins auk þess sem tillit verði tekið til sanngirnissjónarmiða.
Útgefandinn skal leitast við að haga útgáfu verksins þannig tæknilega að sem minnst hætta sé á misnotkun þriðja aðila á höfundarrétti að verkinu og í því skyni skal útgefandi nota viðurkennda tækni hvers tíma.
Höfundi er óheimilt, á meðan útgefandi á skilyrtan rétt samkvæmt grein þessari, að veita þriðja aðila aðgang að verkinu á rafrænan hátt í heild sinni hvort sem er gegn gjaldi eða ekki.

Miðað við ráðslag stærstu íslensku bókaúgefenda til þessa finnst mér verulega óskynsamlegt af höfundum að skrifa undir þessa samningsgrein. Útgefandi bókar getur átt réttinn til rafbókaútgáfu og dregið lappirnar í að gefa út rafbók í 21 mánuð, þ.e. tæp 2 ár, frá því pappírseintakið kemur út. Ekkert skyldar útgefandann til að bjóða verkið sem rafbók. Útgefandi pappírseintaksins ræður algerlega verði rafbókarinnar og verðlag íslenskra rafbóka til þessa gefur ekki tilefni til bjartsýni í sölu svoleiðis bóka.

Hitt er einnig til mikils vansa að íslenskir bókaútgefendur hafa tekið sig saman, flestir þeir stærstu a.m.k., um að gefa ekki út rafbækur fyrir Kindil, sem þó má ætla að sé algengast lesbretta (sjá t.d. tölulegar upplýsingar um niðurhal mismunandi skráategunda af Rafbókavefnum í ritgerð Óla Gneista Sóleyjarsonar). Ég velti því líka fyrir mér af hverju Forlagið birtir mynd af rafbók í Ipad á upplýsingasíðunni sinni um hvernig megi kaupa af því rafbækur – er það tilviljun að þeir völdu myndina iPad-E-book.jpg til að punta upp á þá síðu? Og er svona samráð, sem sést í vefverslun Forlagsins, löglegt?

Í síðustu færslu var minnst á  skýringu vefverslunar Forlagsins á að selja ekki rafbækur til að lesa í Kindle. Sú skýring var áréttuð í frétt RÚV í vikunni, Stóraukning í útgáfu rafbóka (20. ágúst 2012). Ég skil ekki af hverju íslenskir bókaútgefendur krefjast þess að Amazon Kindle Store gefi út rafbækur á íslensku og séu í fýlu af því það er ekki gert. Amazon er risastór amrísk bókaútgáfa og af hverju ætti hún að gefa út bækur á tungumáli sem rúmlega 300.000 hræður á hjara netheima geta lesið? Ekki kröfðust íslenskir bókaútgefendur þess að bækur á íslensku væru til sölu í stærstu vefbókasölum heims til þessa, t.d. Amazon eða Waterstones. Í Amazon Kindle Store er auk þess fullt af íslenskum rafbókum til sölu á ensku, þýsku eða spænsku. Svoleiðis að það er ekki eins og íslenskir höfundar séu bannfærðir af Amazon 😉 Ég bendi þeim sem hafa áhuga á þessum málum eindregið á að lesa athugasemd Þorsteins Mars, forsvarsmanns útgáfunnar Rúnatýs, við þessa frétt RÚV, sjá Vegna fréttar um rafbækur. Áhugamenn um rafbækur hefðu líka gagn og gaman af því að lesa fleiri færslur á bloggi Þorsteins Mars.

Þótt Amazon selji Kindle-lesbretti og gefi út rafbækur á formi sem Kindlar lesa býður fyrirtækið upp á ódýrar viðbætur (app) fyrir önnur lesbretti, spjaldtölvur og síma.  Svo er auðvitað hægt að nota Calibre til að breyta skrám ætluðum Kindle í epub skrár … samt þarf fyrst að hlaða niður forriti til að brjóta upp mobi-skrá því Amazon læsir sínum skrám með afritunarvörn (DRM) ekkert síður en aðrir útgefendur. (Áhugamönnum um gildi og gagnsemi afritunarvarna er bent á kafla um þær í ritgerð Óla Gneista Sóleyjarsonar og á blogg Þorsteins Mars.) Þeir sem ekki geta hugsað sér að panta tæki frá vondu amrísku auðvaldsfyrirtæki geta keypt sér Kindil í Elko. Svoleiðis að ég kem alls ekki auga á hina illu einokun Amazon sem forsvarsmenn Félags íslenskra bókaútgefenda kveina undan og brúka sem afsökun fyrir lélegri þjónustu við viðskiptavini sína.

Viðbót: Þann 24. september bárust fregnir af því að Forlagið hefði séð að sér og hygðist nú bjóða upp á möguleika fyrir Kindileigendur: “Leysa á þetta mál með því að streyma bókunum á Kindle og geta notendur svo geymt bækurnar á Hillan.is.” Ég skil raunar ekki hvað átt er við: Er þá bara hægt að lesa bók frá Forlaginu í Kindli sem er tengdur netinu en ekki hægt að hlaða henni niður á Kindilinn? Ef það er “lausn” Forlagsins geta ráðamenn þar alveg eins gleymt þessu … þetta er þvílík hallærisredding að enginn Kindilnotandi mun hafa geð í sér til að brúka hana. Það hlýtur að vera að blaðamaður Viðskiptablaðsins hafi rangt eftir Agli Erni Jóhannssyni, framkvæmdarstjóra Forlagsins.
 

Hvaða áhrif hefur stefna Félags íslenskra bókaútgefenda og verðlagning á íslenskum rafbókum?

Það hlægir mig hve íslenskumafían (fræðimenn og almenningur sem er mjög umhugað um að bjarga íslenskri tungu frá meintri yfirvofandi glötun) fjasar mikið um nauðsyn þess að íslenska stýrikerfi og hugbúnað í tölvum og símum en virðist ekki hafa tekið eftir ástandinu þegar kemur að lesefni í þessum sömu græjum. Mér finnst miklu meira máli skipta að menn geti keypt nýjar bækur á íslensku í æpödduna sína eða símann sinn á sambærilegu verði og bækur kosta á ensku en hvort umgjörðin í þessum græjum birtist mönnum á íslensku eða ensku. Í Kindli er umgjörðin svo léttvæg að hún skiptir engu máli en texti bókanna sem maður les skiptir öllu máli (alveg eins og í prentútgáfu). Af hverju hafa málsvarar íslenskrar tungu ekki gagnrýnt óhóflegt verð  á rafrænum íslenskum bókum?

Ef íslenskir bókaútgefendur hysja ekki upp um sig brækurnar og horfast í augu við hvernig markaðurinn raunverulega er (í stað þess að einblína á hvernig hann ÆTTI AÐ VERA að þeirra áliti) missa þeir einfaldlega af lestinni mjög fljótlega og stórlesendur verða komnir upp á ágætt lag með að lesa á ensku eða austurnorrænum málum.  Ég hef engar áhyggjur af tæknivæddum íslenskum ungdómnum því mér vitanlega lesa unglingar sáralítið af bókum, hvort sem er á pappír eða í sínum spjaldtölvum og símum. (Það er vissulega áhyggjuefni út af fyrir sig en kemur ekki við efni þessarar færslu.) Rafbókalesendur eru nefnilega ekki fólkið sem les að eigin frumkvæði eina bók á ári eða svo. Rafbókalesendur eru fólkið sem les mikið af bókum og getur lesið einhver tungumál önnur en íslensku. Það fólk hugsar sig eflaust tvisvar um áður en það kaupir sér rafbók á íslensku.

Að lokum vil ég nefna að ég tel að séu stafræn gögn verðlögð skynsamlega og auðvelt að nota þau er miklu minni hætta á að fólk leggi sig niður við að stela þeim. Sem dæmi má nefna prjónauppskriftir. Á síðustu tveimur árum hefur mjög færst í vöxt að hönnuðir bjóði uppskriftir sínar til sölu á netinu. Ef vel-frágengin uppskrift kostar 500-600 kr., hægt er að greiða fyrir hana með kreditkortinu sínu á netinu og fá hana strax senda í tölvupósti þá kaupir maður auðvitað uppskriftina og leggur ekki vinnu í að telja hana út eftir myndum af gripnum. Ef svoleiðis uppskrift kostaði fleiri þúsund krónur lægju hrúgurnar af uppskriftum frammi á torrent bönkum … alveg eins og var raunin þegar íslensk tónlist á stafrænu formi kostaði formúu.
 

Leiti menn að íslenskum rafbókum í sitt lesbretti, síma eða spjaldtölvu má skoða eftirfarandi: 

Emma.is íslenskar rafbækur. Þar má finna ókeypis rafbækur, en flestar bækurnar kosta eitthvað, misjafnlega mikið þó. Stærsti kosturinn við emma.is er, að mínu mati, að bækurnar eru bæði á EPUB og MOBI formi og að forlagið tekur að sér að gefa út rafbækur eftir fólk, að uppfylltum vissum skilyrðum. Emma.is segist gera rafbók úr handriti á tölvutæku formi á svona 5-14 dögum að jafnaði og bjóða til sölu á vef sínum, yfirleitt kostar þetta 15 þúsund á bók. (Sjá síðurnar Spurt og svarað og Um Emmu. Emma.is leyfir ekki sölu á bókum sem eru komnar úr höfundarétti.

Forlagið selur talsvert af rafbókum í sinni vefverslun. Það selur bæði eigin bækur og bækur sem önnur forlög hafa gefið út. En: “Rafbækur frá Forlaginu eru ekki fáanlegar fyrir Kindle”! Skýringin sem Forlagið gefur á þessari ákvörðun er: 

  
Skýringin er í raun afar einföld. Amazon er bóksali sem jafnframt selur Kindle lestrartölvur. Þeir vilja ekki að aðrir bóksalar selji bækur inn á þeirra tæki. Kindle lestrartölvur taka því aðeins skráarsniðum sem Amazon notast við en ekki við öðrum almennum skráarsniðum sem notast er við í rafbókargerð (.ePub). Forlagið vill gjarnan selja bækur inn á Kindle, en til þess þarf Amazon-bóksalinn að hefja sölu íslenskra rafbóka. Það hafa þeir ekki viljað til þessa en vonandi breytist það áður en langt um líður. Það er hagur Forlagsins að selja sem flestar rafbækur, og þ.a.l. inn á Kindle lestrartölvur. Um leið og Amazon opnar sínar flóðgáttir fyrir íslenskum bókaútgefendum þá verðum við með!

Þessi skýring Forlagsins heldur ekki vatni en um hana verður fjallað í næstu færslu. Allar rafbækur á vef Forlagsins eru á EPUB-formi með DRM-læsingu.

Sem dæmi um verðlagningu íslenskra rafbóka í vefbúð Forlagsins má taka Hungurleikana, rafbókin (fyrsta bókin) kostar 1990 kr.; Einvígið eftir Arnald Indriðason, sem Vaka-Helgafell gaf út, er á 2.990 kr., sama verði og bókin innbundin kostar, eða Himnaríki og helvíti eftir Jón Kalman Stefánsson á 3.990 kr. Bjartur gaf út Himnaríki og helvíti og hún fæst á Panama.is í kilju á 2.480 krónur, harðspjaldaútgáfan er uppseld. Bókin er til í enskri þýðingu í Amazon Kindle Store, Heaven and Hell, og kostar þar 9,39 dollara (1.120 kr.). Margar bækur Arnalds Indriðasonar má kaupa í Amazon Kindle Store á ensku eða þýsku en Einvígið er ekki komin þar í sölu ennþá.

Rafbókin Gamlinginn sem skreið út um gluggann og hvarf eftir Jonas Jonasson kostar 2.990 kr. hjá Forlaginu, sem er nákvæmlega sama verð og kiljan kostar. Ef lesandi vill lesa þessa rafbók í Kindlinum sínum á ensku þá kostar hún 13.60 dollara (1.630 kr.), á þýsku kostar hún 10,79 dollara (1.290 kr.) í Amazon Kindle Store. Vilji menn lesa bókina á frummálinu þá er hægt að fá rafbókina Hundraåringen som klev ut genom fönstret och försvann lánaða í gegnum Norræna húsið, að vísu á EPUB formi með DRM læsingu eða kaupa hana á bokus.com á 55 sænskar krónur (990 kr.), einnig sem EPUB-skrá.

Eymundsson  býður upp á töluvert úrval rafbóka, einkum á ensku. Tekið er fram að ekki séu seldar bækur fyrir Kindle-lesbretti en ekki færð sérstök rök fyrir því. 
  
  
Sumar af sömu rafbókunum og Forlagið selur má líka finna á Skinnu. Íslensku rafbókabúðinni. Verðlagning er svipuð, stundum eru þó bækurnar eilítið ódýrari. Skinna miðlar líka ókeypis bókum, t.d. bókum sem eru komnar úr höfundarétti og mörgum þeim sömu og á Rafbókavefnum. Þeim bókum má hlaða niður jafnt á EPUB sem MOBI formi en sölubækurnar eru margar einungis EPUB skrár.

Á Rafbókavefunum eru “íslenskar rafbækur í opnum aðgangi”, þ.e. þar er allt efni ókeypis og án afritunarlæsingar. Allar bæði EPUB og MOBI skrár til að  Má þar nefna efni Netútgáfunnar (íslensk fornrit og þjóðsögur) og efni sem ekki er lengur varið höfundarréttarlögum. Menn eru hvattir til að leggja meira efni til og eru ítarlegar og góðar leiðbeiningar um hvernig búa megi til rafbók, undir flipanum Leiðbeiningar. Rafbókavefurinn er verk Óla Gneista Sóleyjarsonar og hefur hann unnið mikið þrekvirki með þessum vef.

Lestu.is var opnuð með pompi og prakt í janúar 2011 og sögð fyrsta rafbókasíða landsins. Þetta er áskriftarvefur og kostar áskriftin 1.290 kr. á mánuði, ársáskrift kostar 12.900 kr. í 12 mánuði. Rafbækurnar þar eru af ýmsum toga en eiga það sammerkt að höfundarréttur er ekki á þeim. Satt best að segja er stór hluti nákvæmlega sömu bækur og sækja má ókeypis af Rafbókavefnum, t.d. Íslendingasögur. Áætlanir virðast ekki hafa gengið eftir sé túlkun mín á ódagsettum fréttum rétt; Þar segir að fyrir áramót sé stefnt að því að 100 bækur væru komnar inn og ég held að það eigi við áramótin 2011-2012. Líklega eru hátt í hundrað bækur inni á Lestu.is núna. Þær eru á EPUB, MOBI og flettibókaformi.
 

Dæmi um verðlag á rafbókum
 
 

Verðlagning íslenskra og danskra rafbóka er alveg fáránleg! Bækurnar kosta yfirleitt hið sama og pappírsútgáfurnar, eru jafnvel dýrari. Fyrir íslenska lestrarhesta sem eiga lesbretti eða spjaldtölvur er auðvitað miklu ódýrari  kostur að lesa þessar bækur á sænsku (ókeypis úr rafbókasafni) eða ensku. Bækur eftir Yrsu Sigurðardóttur fást í Amazon Kindle Store og kosta á bilinu 7,40 – 13, 50 dollara (895 – 1.612 kr.), bækur Arnalds Indriðasonar kosta þar um 13 dollara á ensku (1.550 kr.) og tæpa 11 dollara á þýsku (1.275 kr.). Rafbókin Brakið eftir Yrsu kostar 3.990 kr. og Einvígið eftir Arnald kostar 2.990 kr. hjá Forlaginu – hvorug bókin er komin út í enskri þýðingu í Amazon Kindle Store en þess verður áreiðanlega ekki langt að bíða.

Í næstu færslu fjalla ég um hvernig kostnaður við að gefa út bók á Íslandi skiptist, velti fyrir mér hvað kosti að gefa út rafbók og fjalla um undarlegan málflutning forsvarsmanna íslenskra bókaútgefenda þegar kemur að bókum fyrir Kindil. En ég vil ítreka að við óbreyttar aðstæður munu stórlesendur sem eiga lesbretti eða lesa í símum og spjaldtölvum lesa æ meir á erlendum málum og æ minna á íslensku. Og þessi þróun er mjög hröð. 
 

Í sumar eignaðist ég Kindil og festi ást á honum umsvifalaust. Ég hef engan áhuga á æpöddum eða öðrum tölvugræjum með snertiskjám. Ekki heldur neinum lesapparötum sem eru með baklýstum skjá. Það er vonlaust að brúka svoleiðis græjur eins og bækur, ýmist vegna þess að tækið er miklu  þunglamalegra en bók eða vegna þess að það er illmögulegt að lesa á skjáinn í mikilli sól. Og ég les mjög gjarna í sólbaði. Þarf varla að taka fram hversu mikið þægilegra er að taka með sér 100+ bækur í sólarstrandarfrí til útlanda þegar þær vega einungis 300 gr eða bókastaflana sem ég hef troðið í töskurnar til þessa 😉

Kindillinn minn er með oggolitlu lyklaborði svo ég get skrifað glósur um leið og ég les, þótt ég hafi ekki nennt því til þessa. Hann tengist þráðlausu neti og húkkar sig inn á 3G net ef háhraðanet er ekki í boði.  Þ.a.l. get ég keypt mér bók hvenær sem er og nánast hvar sem er (svo framarlega sem farsímasamband er í hvarsemerinu). Ég get líka skoðað tölvupóst og vefinn í honum en það er seinlegt og óhöndugt. Kindillinn er fyrst og fremst lesbretti.

Ég reikna með að lestrarhestar kaupi sér gjarna Kindil. Spjaldtölvur og snjallsímar höfða til annars markhóps. Og ég held að bókalestur í Kindli sé hrein viðbót við annan bókalestur, að Kindla noti fyrst og fremst fólk sem les mikið og mun áfram lesa prentaðar bækur. Kannski er helst að Kindill höggvi skarð í kiljulestur, a.m.k. í mínu tilviki því ég er löngu búin að lesa erlendu kiljurnar áður en þær koma út þýddar á íslensku.

Mér finnst tvennt dálítið skrítið þegar kemur að bókum fyrir Kindil:

• Á Norðurlöndunum (Íslandi meðtöldu) virðast menn sniðganga skráarform sem Kindill les og bjóða einungis upp á skráarform fyrir spjaldtölvur, snjallsíma og sum önnur lesbretti.

• Íslensk útgáfufyrirtæki eru ótrúlega sein í svifum hvað varðar rafbókaútgáfu og verðlagning á þessum fáu nýlegu bókum sem bjóðast algerlega út úr kortinu.

Norrænar rafbækur

Nú er hægt að kaupa danskar, norskar og sænskar rafbækur á netinu. Vilji menn lesa á dönsku má benda á þessar tvær búðir:

MuBook segist bjóða upp á ódýrar danskar bækur. Þar má finna ókeypis bækur og upp í rándýrar bækur; Sé listinn yfir mest seldu bækurnar skoðaðar  er t.d. Askepot eftir Kristina Ohlsson á rúmar 30 krónur danskar (600 kr. íslenskar) – sú bók heitir Utangarðsbörn á íslensku og kostar 1.690 kr. í kiljuútgáfu; Kvinden i buret e. Jussi Adler-Olsen kostar 88,50 DKR (1.770 kr.) – kiljan á íslensku, Konan í búrinu, kostar 2.290 kr.; Englemagersken e. Camillu Läckberg kostar hins vegar 212,50 DKR (4.250 kr.) – íslenska kiljan, Englasmiðurinn, kostar 2.170  kr.  Allar þessar bækur eru á EPUB-formi , sem Kindill les ekki. Þær eru hins vegar ekki með afritunarvörn heldur einungis vatnsmerki og því hægt að breyta þeim í mobi-skrá fyrir Kindil í forritinu Calibre.
Mibook auglýsir að hún sé stærsta danska rafbókabúðin með um 245.000 titla (en væntalega eru þar taldar með bækur á ensku). Þar eru rafbækurnar aðeins ódýrari, t.d. kostar Englemagersken hennar Camillu Läckberg 207 DKR (4.140 kr.) í þessari búð. Lausleg skoðun bendir til að bækurnar séu yfirleitt á EPUB-formi með DRM-læsingu.

Bokus.com er sænsk rafbókabúð “där alla böcker bor” virðist geyma gott úrval af rafbókum um ýmist efni, á sænsku, ensku, finnsku, rússnesku og dönsku. Rafbókin Askungar eftir Kristina Ohlsson kostar þar 55 sænskar krónur (983 kr. íslenskar) en pappírskiljan af sömu bók kostar bara 39 sænskar krónur (en svo þarf auðvitað að borga póstsendingargjald). Rafbókin Änglamakerskan eftir Camilla Läckberg kostar 126 sænskar krónur (2.265 kr.). Einnig má leita fanga í Livrel24 sem selur bækur á sænsku. Bækurnar virðast flestar vera á EPUB-formi, án afritunarvarnar en með vatnsmerki.

Ég ber það ekki við að skoða norskar rafbókabúðir – nógu dýrar eru norskar bækur á pappír!

Vilji menn lesa norrænar bækur á ensku í sínum Kindli þá kostar bókin hennar Kristina Ohlsson, Unwanted  heitir þýðingin, 14,97 dollara (tæpar 1.800 kr.) en Englasmiðurinn virðist ekki enn hafa verið þýdd á ensku – af öðrum bókum Läckberg má t.d. kaupa rafbókina Hafmeyjuna, The Drowning, í Amazon Kindle Store fyrir 10,79 dollara (1.295 kr).

(Ég kíkti á vinsældarlistann á Amazone Kindle Store og þar voru rafbækurnar á bilinu um 5-16 dollara; Fyrsta bókin í Hungurleikunum kostar t.d. 4,27 dollara sem eru 512 kr. Yfirgnæfandi meirihluti bóka þar er á ensku.)

Þeir sem hafa útlánaskírteini í bókasafni Norræna hússins geta fengið lánaðar sænskar rafbækur á netinu, sjá upplýsingar á síðunni Hvað er rafbók. Bækurnar eru yfirleitt á EPUB eða PDF formi, með DRM-læsingu. Bækurnar í sænska rafbókasafninu eru af ýmsum toga en vinsælastar eru auðvitað glæpasögurnar og sögurnar sem ég hef nefnt hér á undan standa þar til boða. Hægt er að fá lánaðar tvær bækur á viku og hafa þær í láni í fjórar vikur. Mörg dönsk bókasöfn bjóða upp á rafbókalán og vonandi tekst bókasafni Norræna hússins að ná samningum við eitthvert af þeim.

Hvað gera Kindil-eigendur þegar einungis EPUB-skrár eru í boði?

DRM stendur fyrir Digital rights management og er notað til að læsa stafrænum skrám, t.d. rafbókaskrám, svo ekki sé hægt að deila þeim frítt um víðan völl. Þetta er stundum kallað afritunarlæsing.  Það kemur þó fyrir lítið því á torrent-bönkum úir og grúir af ólæstum rafbókaskrám. Enginn skortur er á smáforritum sem brjóta upp slíka læsingu. Þegar læsingin er farin er ekkert mál að nota Calibre til að breyta t.d. EPUB skrá í MOBI skrá, sem Kindill les. Calibre er reyndar hið mesta þarfaþing lesi menn rafbækur því þar má flokka sitt bókasafn og raða skipulega upp. Forritið er ókeypis.

Í næstu færslu fjalla ég um rafbækur á íslensku.